Η μετάφραση είναι ένα σύνθετο και δύσκολο έργο που απαιτεί όχι μόνο γλωσσική επάρκεια αλλά και πολιτισμική κατανόηση. Ακόμα και οι πιο έμπειροι μεταφραστές μπορεί να κάνουν λάθη, με αποτέλεσμα μεταφράσεις με ανακρίβειες και πιθανές παρανοήσεις. 

Φυσικά, τέλεια μετάφραση δεν υπάρχει. Η απόδοση ενός κειμένου και της εκάστοτε ορολογίας δεν είναι μονοδιάστατη και κάθε μεταφραστής γράφει με τον δικό του τρόπο, ακόμα και αν υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές. Ιδιαίτερα σε λιγότερο εξειδικευμένα κείμενα, η μεταφραστική διαδικασία μπορεί να είναι ακόμα πιο δύσκολη.

Παρακάτω, απαριθμούμε μερικά από τα πιο συνηθισμένα λάθη στη μετάφραστική διαδικασία, καθώς και χρήσιμα τιπς για το πώς μπορούμε να τα αποφύγουμε.

Παραμέληση του πολιτισμικού πλαισίου

Ένα από τα σημαντικότερα λάθη στη μετάφραση συμβαίνει όταν ο μεταφραστής δεν λαμβάνει υπόψη του τις πολιτισμικές διαφορές και πλαίσιο της γλώσσας-στόχου. 

Οι πολιτισμικές διαφορές επηρεάζουν τη χρήση της γλώσσας, τις ιδιωματικές εκφράσεις, ακόμη και την αντίληψη ορισμένων εννοιών. 

Η μη σωστή αντίληψη του πολιτισμικού πλαισίου στη μετάφραση αφορά στην παράβλεψη ή την αγνόηση των πολιτισμικών αποχρώσεων, των εθίμων και των κοινωνικών συμβάσεων της γλώσσας και του πολιτισμού-στόχου. Συμβαίνει όταν ο μεταφραστής δεν λαμβάνει υπόψη του τον αντίκτυπο που μπορεί να έχουν οι πολιτισμικές διαφορές στην ερμηνεία και την κατανόηση ενός κειμένου.

Η γλώσσα είναι βαθιά συνυφασμένη με τον πολιτισμό, και ορισμένες λέξεις, εκφράσεις και ιδιωματισμοί μπορεί να έχουν διαφορετικές σημασίες ή υπονοούμενα σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Οι μεταφραστές που παραμελούν το πολιτισμικό πλαίσιο μπορεί να χάσουν την ακριβή μετάδοση του μηνύματος που επιδιώκεται από το πρωτότυπο κείμενο, με αποτέλεσμα παρανοήσεις ή παρερμηνείες.

Για να αποφύγουν αυτό το λάθος, οι μεταφραστές πρέπει να διεξάγουν ενδελεχή έρευνα σχετικά με τον πολιτισμό-στόχο, προσπαθώντας να εξοικειωθούν με τα έθιμα, τις παραδόσεις και τις ιδιωματικές εκφράσεις που χρησιμοποιούνται. Με την κατανόηση του πολιτισμικού πλαισίου, οι μεταφραστές μπορούν να μεταφέρουν με ακρίβεια το επιδιωκόμενο νόημα και να διασφαλίσουν ότι η μετάφραση απευθύνεται στο κοινό-στόχο για το οποίο μεταφράζουν.

Για παράδειγμα, μια κυριολεκτική μετάφραση μιας ιδιωματικής έκφρασης ή ενός αστείου μπορεί να μην έχει νόημα ή ακόμη και να είναι προσβλητική στη γλώσσα-στόχο, αν αγνοηθεί το πολιτισμικό πλαίσιο. Ομοίως, η χρήση της ευγενικής γλώσσας ή της επίσημης προσφώνησης μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ των γλωσσών και η μη κατάλληλη προσαρμογή τους μπορεί να επηρεάσει τη συνολική αποτελεσματικότητα της μετάφρασης.

Για να αποφύγουν την παράβλεψη του πολιτισμικού πλαισίου, οι μεταφραστές πρέπει να διεξάγουν ενδελεχή έρευνα σχετικά με τον πολιτισμό-στόχο. Αυτό περιλαμβάνει την εξοικείωση με τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις πολιτιστικές αναφορές και τις ιδιωματικές εκφράσεις που χαρακτηρίζουν τη γλώσσα-στόχο. Αποκτώντας βαθύτερη κατανόηση των πολιτισμικών αποχρώσεων, οι μεταφραστές μπορούν να διασφαλίσουν ότι οι μεταφράσεις τους είναι πολιτισμικά ακριβείς, κατάλληλες και έχουν απήχηση στο κοινό-στόχο.

Λαμβάνοντας υπόψη το πολιτισμικό πλαίσιο, οι μεταφραστές μπορούν να γεφυρώσουν αποτελεσματικά το χάσμα μεταξύ γλωσσών και πολιτισμών, επιτρέποντας την ακριβή και ουσιαστική επικοινωνία.

Παράβλεψη του ύφους και του τόνου

Το ύφος και ο τόνος παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματική επικοινωνία. Οι διάφορες γλώσσες και πολιτισμοί έχουν διαφορετικά επίπεδα τυπικότητας, ευγένειας και γλωσσικών συμβάσεων. Οι μεταφραστές κάνουν συχνά το λάθος να παραβλέπουν το κατάλληλο ύφος και τον τόνο κατά τη μετάφραση κειμένων. Είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως το κοινό-στόχος, ο σκοπός της μετάφρασης και το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η προσαρμογή του τόνου ώστε να ανταποκρίνεται στην πρόθεση του αρχικού κειμένου, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα πολιτισμικά πρότυπα, θα βοηθήσει στη διατήρηση του επιθυμητού αντίκτυπου και στην αποφυγή παρεξηγήσεων.

Παρακάτω βρίσκουμε μερικά παραδείγματα:

Αρχικό κείμενο: «Μπορείς να μου στείλεις τα αρχεία το συντομότερο δυνατόν;»

Λανθασμένη μετάφραση: «Estimado/a, ¿podría usted enviarme los archivos lo más pronto posible?»

Εδώ, ο μεταφραστής μεταφράζει λανθασμένα τον ανεπίσημο τόνο του αρχικού κειμένου σε ένα επίσημο ύφος που ακούγεται υπερβολικά ευγενικό και αφύσικο. Η μετάφραση θα πρέπει να ταιριάζει με τον τόνο του πρωτοτύπου, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη το κατάλληλο επίπεδο τυπικότητας.

Σωστή μετάφραση: "Oye, ¿puedes enviarme los archivos lo más pronto posible?"

Έχοντας υπόψη το κατάλληλο ύφος και τον τόνο, οι μεταφραστές μπορούν να διασφαλίσουν ότι το μεταφρασμένο κείμενο αντικατοπτρίζει με ακρίβεια το προβλεπόμενο ύφος, την τυπικότητα και τον τόνο του πρωτοτύπου, με αποτέλεσμα την αποτελεσματική επικοινωνία στη γλώσσα-στόχο.

Παράβλεψη της έννοιας της τοπικής προσαρμογής (localization)

Η μετάφραση δεν είναι απλώς μια μετατροπή λέξη προς λέξη --περιλαμβάνει την τοπικοποίηση, μέσω της οποίας διασφαλίζεται ότι το μεταφρασμένο κείμενο είναι φυσικό για το κοινό-στόχο. Η παράλειψη της διαδικασίας τοπικής προσαρμογής μπορεί να οδηγήσει σε αδέξιες διατυπώσεις, διφορούμενα νοήματα και παρερμηνείες. Η συνεργασία των μεταφραστών με ομιλητές που έχουν ως μητρική τη γλώσσα - στόχο, η χρήση κατάλληλων μεταφραστικών εργαλείων τοπικοποίησης και η αναζήτηση σχολίων από το κοινό-στόχο μπορούν να βοηθήσουν στην αποφυγή αυτού του λάθους και στη δημιουργία μεταφράσεων που βρίσκουν απήχηση στην τοπική κοινότητα.

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα για το πώς η παράβλεψη της διαδικασίας τοπικής προσαρμογής μπορεί να οδηγήσει σε μεταφραστικά λάθη:

1. Αρχικό κείμενο: «Το προϊόν κοστίζει 100 ευρώ.»

Λανθασμένη μετάφραση: «The product costs 100 euros.»

Εάν το κοινό-στόχος χρησιμοποιεί διαφορετικό νόμισμα από το αρχικό κείμενο, η παράλειψη της διαδικασίας τοπικοποίησης μπορεί να οδηγήσει σε ανακρίβειες. Είναι σημαντικό να γίνεται μετατροπή των νομισμάτων με ακρίβεια βάσει του νομίσματος της χώρας προορισμού.

Σωστή μετάφραση: «The product costs 100 USD.»

2. Αρχικό κείμενο: «Η εκδήλωση έχει προγραμματιστεί για τις 05/06/2023.»

Λανθασμένη μετάφραση: «El evento está programado para 06/05/2023.»

Οι ημερομηνίες συχνά μορφοποιούνται διαφορετικά σε διάφορους πολιτισμούς, με διαφοροποιήσεις στη σειρά της ημέρας, του μήνα και του έτους. Η παράλειψη της διαδικασίας τοπικοποίησης μπορεί να μπερδέψει το κοινό-στόχο. Η προσαρμογή των ημερομηνιών, των μορφοτύπων της ώρας και άλλων αριθμητικών αναπαραστάσεων είναι ζωτικής σημασίας για τη σαφή επικοινωνία.

Σωστή μετάφραση: «El evento está programado para el 6 de mayo de 2023.»

Δίνοντας προσοχή στις πολιτισμικές διαφορές, οι μεταφραστές διασφαλίζουν ότι το μεταφρασμένο κείμενο είναι πολιτισμικά προσαρμοσμένο και είναι κατανοητό από το κοινό-στόχο. 

Ο στόχος είναι να παρέχονται μεταφράσεις που να φαίνονται φυσικές, επιτρέποντας στο κοινό-στόχο να κατανοήσει το περιεχόμενο απολύτως.

Ανεπαρκής έρευνα

Οι μεταφραστές θα πρέπει να επενδύουν χρόνο για να κατανοήσουν σε βάθος το θέμα το οποίο καλούνται να μεεταφράσουν, ιδίως όταν πρόκειται για τεχνικά ή εξειδικευμένα κείμενα. Η έλλειψη γνώσης του αντικειμένου μπορεί να οδηγήσει σε λάθη, παραλείψεις ή παρερμηνείες. Η επικοινωνία με ειδικούς του τομέα, η χρήση αξιόπιστων πηγών και η δημιουργία γλωσσαρίων ειδικών όρων για τον κλάδο μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ακρίβεια και την ποιότητα των μεταφράσεων. Επιπλέον, η διατήρηση μιας ενημερωμένης βάσης δεδομένων εξειδικευμένης ορολογίας μπορεί να χρησιμεύσει ως πολύτιμο εργαλείο για μελλοντικά έργα.

Ανεπαρκής επιμέλεια και επεξεργασία

Ακόμη και οι πιο σχολαστικοί και έμπειροι μεταφραστές μπορεί να κάνουν λάθη. Η παράλειψη επιμέλειας των μεταφράσεων μπορεί να οδηγήσει σε τυπογραφικά λάθη, γραμματικά λάθη και ασυνέπειες. Είναι σημαντικό να γίνεται λεπτομερής έλεγχος του μεταφρασμένου κειμένου για την ακρίβεια, τη συνοχή και την τήρηση του ύφους και του τόνου του αρχικού κειμένου. Η συνεργασία με άλλους μεταφραστές ή επιμελητές μπορεί να συμβάλλει στον εντοπισμό τυχόν σφαλμάτων. Η χρήση εργαλείων και λογισμικών ελέγχου ποιότητας μπορεί επίσης να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας, εξασφαλίζοντας μια ποιοτική μετάφραση.

Η πράξη της μετάφρασης είναι μια απαιτητική διαδικασία που απαιτεί προσοχή στη λεπτομέρεια, πολιτισμική ευαισθησία και συνεχή μάθηση. 

Έχοντας υπόψη τα συνήθη λάθη στη μετάφραση και εφαρμόζοντας στρατηγικές για την αποφυγή τους, οι μεταφραστές μπορούν να παρέχουν ακριβείς και πολιτισμικά κατάλληλες μεταφράσεις. 

Με τη συνεχή βελτίωση των δεξιοτήτων και των προσεγγίσεών τους, οι μεταφραστές μπορούν να παρέχουν αποτελεσματικές γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ γλωσσών και πολιτισμών.